آرپین آروشانیان
تابوها و دگرگونی آنها در میان یارسان
مسیح کریمی
آیین یارسان و جایگاه زن در موسیقی مذهبی یارسان
گرداننده: ایقان شهیدی
چکیده
مسیح کریمی
آیین یارسان و جایگاه زن در موسیقی مذهبی یارسان
هدف اصلی این مقاله پرداختن به جایگاه آیینی و اجتماعی زن در اقلیت مذهبی و قومی یارسان و بویژه در حوزه موسیقایی آن است. از آنجایی که موسیقی یارسان و رپرتوار مقامی تنبور با فرهنگ و مذهب یارسان عجین شده است و جدایی ناپذیرند، باید معرفی درستی از اقلیت قومی یارسان، مذهب و شرایط اجتماعی اش ارائه داد.
با توجه به اینکه برای این منظور باید به شناخت نسبی از آیین یارسان و تاریخچه آن رسید، در ابتد به معرفی دین یا به بیانی آیین یارسان بعنوان یکی اقلیت های مذهبی و اجتماعی پرداخته میشود و بعد معرفی مراسم آیینی یارسان بهمراه رپرتوار موسیقی آن و در نهایت جایگاه زن در آن پرداخته میشود. این کاوش جنبه های مختلفی از جمله جغرافیا، زبان، ریشه شناسی، فلسفه، اعتقادات، مقدسات و تاریخ را در بر می گیرد.
همچنین به دیدگاه‌های گوناگونی که شرق شناسان و محققان در مورد دین یارسان دارند، اشاره می‌کند. رپرتوار تنبور و جنبه موسیقی آیینی یارسان به عنوان یکی از ارکان اساسی این آیین است و یارسان را به یکی از منحصربه‌فردترین ادیان تاریخ تبدیل می‌کند که از بُعد موسیقایی خود جدایی ناپذیر است. در آیین یارسان موسیقی و هنر به وسیله ای برای مناسک مذهبی تبدیل شده است و بهمین دلیل جزئی از مقدسات محسوب میشود و حساسیت بالایی را داراست.
با این حال در سال‌های اخیر تابو شکنی های زیادی صورت گرفته که باعث شده این آیین بیشتر شناخته شود و از حالت بسته و مخفیانه خارج شود. این تابو شکنی ها هم در حوزه موسیقی بوده که به نوعی مذهبی هم محسوب میشود و هم در حوزه اجتماعی. در این مقاله سعی می شود به تاثیر اسلام در آیین یارسان که گفته میشود از بازماندگان آیین مهر و میترائیسم است هم پرداخته شود.
همچنین نیم نگاهی به اشتباهات رایج در مورد مردم یارسان و اعتقاداتشان در میان عامه مردم انداخته میشود. در نهایت در این تحقیق سعی میشود بدون سوگیری و با دیدی انتقادی و رویکردی فمنیستی به جنبه های تاریخی، هنری، اجتماعی موضوع پرداخته شود.