کاوه قریشی
سیاست و دین در کردستان: الهیات آزادیبخش بین انقلابهای ۱۳۵۷ ایران و قیام ژینا امینی ۱۴۰۱
نسترن صارمی
به سوی فهم چند زمانی از تاریخ انقلاب: حیات انقلاب کردستان در جنبش های اجتماعی متاخر
گرداننده: بهداد بردبار
در این پنل با عنوان «مقاومت از حاشیه: حافظه، الهیات و مبارزات سیاسی در کردستان»، دو سخنرانی توسط کاوه قریشی و نسترن صارمی ارائه شد که به بررسی نقش و تأثیر مقاومت کردها در تاریخ و سیاست ایران و کردستان می‌پردازند. این دو ارائه به تحلیل تاریخی، الهیاتی و سیاسی این مقاومت و نحوه تعامل آن با جنبش‌های بزرگتر ایران از انقلاب ۱۳۵۷ تا قیام ژینا امینی در سال ۲۰۲۲ اختصاص دارد.
کاوه قریشی: سیاست و دین در کردستان: الهیات آزادیبخش بین انقلابهای ۱۳۵۷ ایران و قیام ژینا امینی ۱۴۰۱
کاوه قریشی به بررسی نقش و تأثیر روحانیت اهل سنت کردستان در جنبش‌ها و فعالیت‌های سیاسی این منطقه در طول یک قرن گذشته می‌پردازد. روحانیون برجسته‌ای مانند شیخ سعید پیران، شیخ محمود ملک، قاضی محمد و ملا مصطفی بارزانی نمونه‌هایی از رهبری دینی در کردستان هستند که هر یک در طول زندگی خود نقش مهمی در هدایت جنبش‌های سیاسی کردها ایفا کرده‌اند. نقش روحانیت در جنبش‌های اجتماعی و سیاسی کردستان بسته به زمان و مکان تغییر کرده است؛ اما قریشی نشان می‌دهد که برخلاف حکومت مرکزی ایران، روحانیون کردستان به دنبال قدرت‌طلبی یا حکومتی بر مبنای شریعت اسلامی نبوده‌اند.
قریشی در این سخنرانی با استفاده از لنز الهیات رهایی‌بخش به بررسی تعامل روحانیون با جنبش بزرگتر کردها در کردستان شرقی (روژهلات) از انقلاب ۱۳۵۷ تا قیام ژینا امینی در سال ۲۰۲۲ می‌پردازد. او با تبیین چارچوب تاریخی و نظری برای الهیات سیاسی یا رهایی‌بخش، نقش روحانیت را در بافت اجتماعی و سازمان‌ها و احزاب سیاسی کردستان تحلیل می‌کند. قریشی توضیح می‌دهد که چگونه روحانیون کردستان به‌جای اعمال قدرت دینی، همواره در کنار مردم و جنبش‌های اجتماعی قرار گرفته و از آنها حمایت کرده‌اند.
قریشی تأکید می‌کند که الهیات رهایی‌بخش در کردستان همواره در بستر مبارزات مردمی و در تقابل با نظام‌های استبدادی شکل گرفته است و نقش روحانیت در همراهی با این مبارزات در طول تاریخ سیاسی کردستان برجسته است. این سخنرانی به بررسی تغییرات و تحولات نقش دین و روحانیت در جریان‌های اجتماعی و سیاسی کردها می‌پردازد و ارتباط آنها با جنبش‌های سیاسی کردستان را در طول زمان روشن می‌سازد.
این پنل به طور کلی به بررسی نقش کردها در مقاومت و مبارزات سیاسی ایران از طریق لنز تاریخ و الهیات رهایی‌بخش پرداخته و نشان می‌دهد که چگونه تاریخ و مبارزات کردها با شکل‌دهی به چارچوب‌های زمانی و نظری متفاوت از روایت رسمی ایران، باعث می‌شود که مقاومت آنان مؤثرتر و پایدارتر باشد.
نسترن صارمی: به سوی فهم چند زمانی از تاریخ انقلاب: حیات انقلاب کردستان در جنبش های اجتماعی متاخر
سخنرانی نسترن صارمی به بررسی چگونگی حذف و به حاشیه راندن مقاومت کردها در روایت ملی‌گرایانه و دولت‌محور تاریخ معاصر ایران می‌پردازد. صارمی با بهره‌گیری از روش‌های جایگزین برای بازخوانی تاریخ، تلاش می‌کند تا ارتباطات تاریخی و مسیرهایی که مقاومت در کردستان را شکل می‌دهند، روشن کند. او استدلال می‌کند که مبارزات کردها و تاریخ آنان با شکستن نظم زمانی همگن و یک‌صدایی که روایت غالب از ایران پس از انقلاب ۱۳۵۷ ایجاد کرده، به این مقاومت معنا و جهت می‌دهد.
صارمی توضیح می‌دهد که چگونه تاریخ انقلاب کردها به عنوان پایه‌ای تاریخی برای مبارزات کنونی عمل می‌کند و همچنان بر مقاومت مردم تأثیر می‌گذارد. با استناد به نظریه «حاکمیت زمانی» مارک ریفکین و خودمختاری بومیان، او به بررسی عناصر تجربه زمانی از جمله حافظه فردی و جمعی، میراث رویدادهای تاریخی و دینامیک‌های آن، و اشکال مداوم سکونت و تکرار می‌پردازد که به مبارزات کردها معنا و جهت می‌بخشند.
صارمی همچنین به ماهیت خاص مقاومت مدنی کردها اشاره می‌کند که آن را از دیگر مقاومت‌های درون ایران متمایز می‌سازد. او تأکید می‌کند که این مقاومت از طریق ترکیب انواع مختلف مبارزات، از جمله تظاهرات‌های جمعی، قیام‌های زیرزمینی، مراسم عزاداری، محیط‌زیست‌گرایی، و جنبش‌های کارگری و فمینیستی، در چارچوبی زمانی و تجربه‌گرایانه دیگر شکل می‌گیرد که باعث ایجاد کارآمدی و فراوانی بیشتر در این مبارزات می‌شود.