پروژه «در ایران چه می‌گذرد؟» – محمدرضا نیکفر

مجموعه جُستارهای پروژه اندیشه سیاسی با عنوان «در ایران چه می‌گذرد؟»، مجموعه مهمی‌ست که در همزمانی با وقایع جنبش «زن، زندگی، آزادی» و همپای آن، به بررسی موضوعات سیاسی و اجتماعی در ایران می‌پردازد. جُستارهای این پروژه، که نخست در زمانه منتشر می‌شوند، همچنان ادامه دارند و متناسب با انتشار، در این پرونده به روز خواهند شد.

محمدرضا نیکفر، در این مجموعه از جستارها، از جمله به مسائل زیر پرداخته است:‌

• جنبش به پاخاسته با شعار شاخص “زن، زندگی، آزادی”
• انقلاب تازه
• انقلابی شدن مسیر
• تئوری‌های تغییر
• ایده‌ تغییر
• پرسش دموکراسی
• وضعیت کنونی جنبش
• مفهوم رهبری جنبش
• ارتقاء گفتمان جنبش
• موضوع جنگ داخلی
• تأسیس، لیبرالیسم و دموکراسی
• واقعیت و راه برونرفت از جنگ داخلی
• و…

این مجموعه مقاله، به دلیل موضوعات مطرح شده و تحلیل‌های قابل تاملی که در آنها ارائه شده است، می‌تواند به یک منبع مهم برای علاقمندان به فلسفه سیاسی و اجتماعی در ایران تبدیل شود. با توجه به اینکه این مجموعه به‌صورت مستمر به‌روزرسانی می‌شود و جُستارهای تازه‌تر نیز به آن افزوده می‌شوند، هدف ما این بوده است که به‌عنوان یک منبع جامع و کامل در این زمینه، آنها را برای دسترسی بیشتر و به طور یکجا گردآوری کرده و در اختیار مخاطبان و علاقه‌مندان قرار دهیم.

مقاله نخست

زن، زندگی، آزادی: کرامت و امید

محمدرضا نیکفر − در ایران چه می‌گذرد؟ جنبش چه زمینه‌‌ای دارد و به این اعتبار از چه نیرویی برای پیشروی برخوردار است؟ آینده‌ی آن قابل پیش‌بینی است؟

مقاله دوم

زن، زندگی، آزادی: آغاز یک انقلاب؟

محمدرضا نیکفر − در ایران چه می‌گذرد؟ آیا جنبش ”زن، زندگی، آزادی” طلایه‌ی یک انقلاب تازه است؟ با چه درس‌هایی از انقلاب گذشته پا در مسیر تازه بگذاریم؟

مقاله سوم

ایران؛ اندیشه بر منطق دگرگونی‌

محمدرضا نیکفر − در ایران چه می‌گذرد؟ آیا جنبش ”زن، زندگی، آزادی” یکسر به سرنگونی رژیم راه می‌برد؟ چشم‌انداز چیست؟ پیش‌بینی دقیق ممکن نیست؛ اما آیا تا حد قابل اطمینانی می‌توان خطوط عمده‌ی تحولات را ترسیم کرد؟

مقاله چهارم

جنبش انقلابی و ضرورت اندیشیدن انتقادی بر تئوری تغییر

محمدرضا نیکفر – وضع باید تغییر کند، اما چگونه؟ برپایه‌ی کدام تئوری تغییر؟ تئوری‌های تغییر دارای چه ساختار منطقی‌ای هستند؟ مدل‌های منطقی ایده‌ها را چگونه می‌توان آشکار کرد و بررسید؟

مقاله پنجم

جنبش و شرط ژرفایابی آن

محمدرضا نیکفر – در پایان مرحله‌ی نخست گسترش‌یابی جنبش هستیم. اکنون همه چیز تابع ژرفایابی آن است.

مقاله ششم

ایران آینده و پرسش دموکراسی

محمدرضا نیکفر – پرسش دموکراسی، پرسش از پی نقش جامعه است به عنوان جمع کثیر و متنوع در خودسامان‌یابی و سامان‌دهی به عرصه‌ی دولتی سیاست.

مقاله هفتم

پایان یک مرحله با دو نتوانستن

محمدرضا نیکفر – رژیم نتوانست جنبش را خفه کند. جنبش هم نتوانست حضور در خیابان را گسترش دهد و از اعتصاب‌های موضعی و موقت فراتر رود.

مقاله هشتم

جنبش و مسئله‌ی رهبری

محمدرضا نیکفر – ”رهایی-از”، ”رهایی-برای”. در بحث بر سر رهبری جنبش، اولویت با ”رهایی‌-برای” است. با این رویکرد است که انگیزه‌ها و هدف‌‌های جنبش در کانون توجه قرار می‌گیرد و پرسیده می‌شود کدام رهبری درخور چنین جنبشی است.

مقاله نهم

کدام میهن؟ کدام پیمان؟

محمدرضا نیکفر ــ یک وظیفه‌ی مقدم، ارتقای گفتمان جنبش در جهت روشن ساختن مضمون قرارداد اجتماعی نو است، در جهت آن پیمانی که میهن را به راستی میهن می‌کند، میهن همچون خانه‌ی مشترک انسان‌هایی که رنج ساختن آن را بر دوش کشیده‌‌اند.

مقاله دهم

مسئله‌ی جنگ داخلی

محمدرضا نیکفر – در این یادداشت موضوع جنگ داخلی، نه صرفاً به صورت وحشت‌زای خطر سوریه‌ای شدن، بلکه به عنوان مقوله‌ای آشکار سازِ وضعیت و راه واقعی برون‌رفت از آن بررسی می‌شود.

مقاله یازدهم

تأسیس: لیبرالیسم و دموکراتیسم

محمدرضا نیکفر – این نوشته مقدمه‌ای است بر نقد منشورها و متن‌های مطالباتی و برنامه‌ایِ منتشر شده در دوره‌ی جنبش ”زن، زندگی، آزادی”.

مقاله دوازدهم

ایده‌ی جمهوری شهروندی

محمدرضا نیکفر – این نوشته در دفاع از جمهوری‌خواهی،‌ ایده‌ی جمهوری شهروندی را به عنوان ایده‌ای تنظیم گر در فعالیت سیاسی و جهت‌گیری‌ راهبردی پیش می‌گذارد.

مقاله سیزدهم

مسئله‌ی تکثّر

محمدرضا نیکفر – پیچیدگی جنبش رهایی‌جو در ایران به چه برمی‌گردد؟ چرا سخت است توافق بر سر یک برنامه؟ چرا جنبش رهبری‌ناپذیر می‌نماید؟

مقاله چهاردهم

تکثّر و تبعیض

محمدرضا نیکفر – دولت‌های عصر جدید ایران در چه معنایی ”هژمونیک” بوده‌اند؟ مبنای تفاوت‌گذاری عملاً برقرارِ ”کامل−ناقص” در میان شهروندان چه بوده است؟ این پرسشی اساسی برای تحلیل وضعیت و تعیین سامان بدیل است.

مقاله پانزدهم

شکل‌گیری تبعیض‌ ساختاری جدید

محمدرضا نیکفر ــ تبعیض در حق اقوام و مناطق حاشیه‌ای از بی‌عدالتی و ستمگری و ترجیح‌های نظام قدرت حاصل می‌شود نه لزوماً به صورتی مستقیم و بی‌واسطه از ترجیح قوم‌گرایانه.

مقاله شانزدهم

اندیشه بر ستمگری

محمدرضا نیکفر ــ تبعیض قومی و منطقه‌ای در ایران مبنای بیدادگری نیست، نتیجه‌ی بیدادگری است. اما بیدادگری خود چیست؟ و ستمگری چه سویه و مرتبه‌ای از آن است؟

مقاله هفدهم

مضمون یک تحول بنیادی

محمدرضا نیکفر ــ استبداد، مشکل اصلی کشور است. این مشکل تنها با تغییر صوریِ رژیم حل نمی‌شود. دموکراتیزاسیون بنیادی، نیاز تاریخی ما است.

مقاله هجدهم

ماندن در دوران شاه‌کُشی؟

محمدرضا نیکفر ــ در هر فرصتی شعار ”مرگ بر خامنه‌ای” طنین‌افکن می‌شود. از زمان قتل ناصرالدین‌شاه قاجار تا کنون ما در دوران ”شاه‌کشی” قرار داریم. اگر کسی دیگر بر تخت بنشیند، دیر یا زود، محتملاً نوبت او هم می‌رسد. چاره چیست؟