شرحی انتقادی بر روان‌شناسی‌های انتقادی [مقاله کنفرانس]

شرحی انتقادی بر روان‌شناسی‌های انتقادی [مقاله کنفرانس]

پنهان‌کن

چکیده

روان‌شناسی‌های انتقادی نوظهور در دهه‌های اخیر و پس از چیرگی پارادایم پست مدرنیسم رو به افزایش نهاده است. امروزه عنوان روان‌شناسی انتقادی به یکی از پربسامدترین اصطلاحات حوزه روان شناسی تبدیل شده است. مجلدهای مختلفی که متشکل از مقالاتی متعدد از سوی به‌اصطلاح روان‌شناسان انتقادی است به شکلی انبوه در حال تولید است. ژورنال‌ها، کنفرانس‌ها و سمپوزیوم‌های متعدد، ذیل این عنوان، در اکثر دپارتمان‌های دانشگاهی روان‌شناسی دیده می‌شوند. اما در واقع، روان‌شناسی انتقادی بیشتر از این که یک حوزه خاص یا میان‌رشته‌ای مطالعاتی باشد، شبیه به چتری است که طیفی از رویکردهای انتقادی ناشی از استیصال در برابر حل بحران معنایی و کارکردی روان‌شناسی را در بر گرفته است. رشد قارچ گونه و پراکنده روان‌شناسی‌های انتقادی خود بیش از هر چیز حاکی از بحران عمیق روان‌شناسی به مثابه یک علم است، آنچه باید بیش از هر چیز، خود از منظر معرفت‌شناختی و روش‌شناختی مورد بررسی تاریخی قرار گیرد. علیرغم ادعای روان‌شناسان انتقادی جریان غالب، روان‌شناسی انتقادی، دهه‌ها پیش و تقریبا همزمان با ظهور خود روان‌شناسی در قامت دانشی که مدعای علم بودن را داشت، آغاز شده است. به عبارت دیگر روان‌شناسی انتقادی خود عمری به درازای این دانش همواره در بحران داشته است. اما دست‌یابی به روایتی انتقادی از این تاریخ انتقادیِ روان‌شناسی انتقادی که امروزه به حاشیه رانده شده است مستلزم ارائه بازنمایی‌ای از روان‌شناسی علمی انتقادی دارد. با وام ستاندن از لو ویگوتسکی می‌توان این گونه عنوان کرد که ما به جای پرداختن به «روان‌شناسی انتقادی سطح» و «روان‌شناسی انتقادی عمق» بایستی به سوی خلق یک «روان‌شناسی انتقادی ارتفاع» حرکت کنیم. روان‌شناسی انتقادی‌ای که در پی (باز)ساختارشکنی روان‌شناسی جریان غالب -اعم از انتقادی و غیر انتقادی- است و نه تنها بحران فلسفی، معناشناختی، معرفت‌شناختی و روش‌شناختی روان‌شناسی را مورد تحلیلی انتقادی قرار می‌دهد، بلکه به شکلی بالارونده -روان‌شناسی انتقادی ارتفاع- از مرزهای تفسیرِ صِرف فرارفته و در حرکت دیالکتیکی ساحت نظر و پراتیک به تغییر جهان بپردازد. در این بحث سعی بر آن است که نخست شمایی کلی از ظهور و بروز روان‌شناسی‌های انتقادی ارائه شود. در مرحله دوم از منظری نظری، انواع رویکردهای روان‌شناسی انتقادی در حوزه‌های کلی‌تر طبقه‌بندی شود، و در مرحله سوم، ضمن معرفی پروژه تاریخ و جاری روان‌شناسی مارکسیستی -روان‌شناسی ارتفاع- رویکردی جایگزین معرفی می‌شود.

در پیوند با این محتوا

سخنرانی امانوئل شکریان
کنفرانس ۲۰۲۲
پیدایش در بحران، نقد روانشناسی

نام‌ها

امانوئل شکریان
امانوئل شکریان
دانش‌آموخته روانشناسی، پژوهشگر و مترجم

پیشنهاد ما

مقاله کنفرانس - محمدرضا نیکفر
ایران آکادمیا شماره ۹
انبوهی مشکل‌ها، لختی اندیشه و شر ابتذال [مقاله کنفرانس]
مقاله کنفرانس - نیره توحیدی
ایران آکادمیا شماره ۹
روندها و مطالبات اصلی کنشگری برای حقوق زنان ایران در صد سال گذشته [مقاله کنفرانس]
-
ایران آکادمیا شماره ۹
فرایند اسلامی کردن آموزش در ایران و پیامدهای آن [مقاله کنفرانس]
مقاله کنفرانس - شکیبا رحمانی
ایران آکادمیا شماره ۹
بررسی جایگاه صدای زنان در عرصه موسیقی ایران از دیرباز تا امروز [مقاله کنفرانس]
مقاله کنفرانس - یاشار تاج‌محمدی
ایران آکادمیا شماره ۹
مصطفی رحیمی - به سویِ سوسیالیسمی دموکراتیک [مقاله کنفرانس]

از دست ندهید

خبرها

جنبش زنان ایران
خبر
انتشار لایحه حقوقی زنان به‌مناسبت روز جهانی زنان
-
خبر
پایان موفقیت‌آمیز پروژه کتاب الکترونیک «اقتصاد»

رویدادها

24 مارس
24 مارس
منصوره شجاعی و سعید رهنما
16:00

تا

20:00
00
:
00
:
00
:
00
This Event Has Ended
منشور، قانون اساسی و پرسش‌های آن - با حضور منصوره شجاعی و سعید رهنما