چکیده
این مطالعه کوششی برای بررسی فرایند اسلامی شدن آموزش و تاثیرات آن بر کیفیت آموزش در ایران است. در ابتدا تاریخچه‌ی اسلامی شدن آموزش، انگیزه‌ها، اهداف و روش اجرایی شدن آن بررسی شده است. سپس پیامدهای آموزش اسلامی از جمله تاثیرش بر شفافیت علمی و آزادی عمل محققان ذکر شده است. مطالعه از نظر هدف بنیادی است. چون در آموزش رسمی ایران امکان چندانی برای تحلیل دقیق فرایند اسلامی شدن آموزش، تاثیرات این امر بر خروجی علمی و فعالیت پژوهشگران وجود ندارد، کاوش و برجسته‌کردن موضوع از نظر ثبت یک برهه‌ی تاریخی در ایران ضرورت دارد. اهمیت موضوع به جهت بررسی تاثیر نهاد قدرت بر نهاد آموزش نیز قابل مشاهده است. تفاوت میان بومی‌سازی علم در معنای کاربست دانش برای حل مشکلات جامعه‌ای خاص و تحدید علم در راستای اهداف ایدئولوژیک بخش مهمی از هر مطالعه‌ای است که برای بررسی اسلامی شدن آموزش صورت می‌گیرد. بعضی مقالات پیشین چه به دلیل محدودیت‌ها و چه به دلیل سوگیری محقق، این جنبه را نادیده گرفته‌اند. بومی‌سازی علم تسلط به دانش پیشین را می‌طلبد که معمولا با ترجمه آغاز می‌شود. اما در ایران اصرار بر تولید علم، منجر به تکرار دوباره مسائلی شده است که پیش از این حل شده‌اند. تکراری که حاصل نوعی ترجمه‌ستیزی است.غربال دینی دانش که بی‌تردید پای سانسور و محدودیت را به حیطه علم باز می‌کند، به خصوص در علومی که از غرب آغاز شده‌اند نظیر روان‌شناسی، چالش‌های متعددی کرده است. محدودیت‌ها به کتب درسی و دانشگاهی ختم نمی‌شود و سوی دیگر این حصار دینی در انقلاب فرهنگی و تصفیه و اخراج اساتید و دانشجویان خودش را نشان می‌دهد. انقلاب فرهنگی که با هدف «اسلامی سازی دانشگاه‌های مدرن و از بین بردن فاصله بین دو نظام آموزش حوزوی و دانشگاهی» صورت گرفت، نقطه آغاز این فرایند بود. اگرچه زمینه فکری از قبل فراهم شده بود و انقلابیون حتی پیش از انقلاب ۵۷، به دنبال ایجاد تغییرات اساسی در نظام آموزشی بودند. بنا‌بر آمار وزارت فرهنگ و آموزش عالی، در دوره انقلاب فرهنگی نزدیک به هشت‌هزار نفر از استادان دانشگاه‌ها که تقریباً نیمی از کل استادان دانشگاه در ایران بودند از دانشگاه‌ها اخراج شدند. از زمان انقلاب فرهنگی ایران، سیستمی برای گزینش استادان برقرار گردید و گزینش عقیدتی سیاسی به گزینش علمی اضافه شد. با این وجود نظارت‌های سیستمی دقیق بر کار استادان و پژوهشگران مانع از کار آزادانه‌ی استادانی است که گزینش‌های اجباری را پشت سر گذاشته‌اند و در صورت تخطی از چارچوب‌های تعیین‌شده، با اخراج و حتی بازداشت و زندان روبرو می‌شوند.کتب درسی ایران بارها تغییر کرده‌اند و در این تغییرات محتوای ایدئولوژیک جای محتوای آموزشی را گرفته است. کار پژوهشگران دانشگاهی به خصوص در حیطه علوم انسانی با دشواری‌های فراوان روبرو بوده است. اسلامی شدن آموزش از کتب درسی ابتدایی آغاز می‌شود و تا بالاترین سطوح آموزش عالی می‌رسد. ازاین‌رو مطالعه و بررسی فرایند اسلامی شدن آموزش در ایران از جهت تاثیرات آشکار و پنهان بر کیفیت آموزش اهمیت به‌سزایی دارد.
